***نسیم معرفت***
*تلاش بی‌نظیر حضرت آیت‌الله ای برای فقه موسیقی/ مفصل‌ترین درس خارج فقه در موضوع غناء و موسیقی
کتاب متن درس خارج فقه حضرت آیت‌الله العظمی ای در موضوع «غناء و موسیقی» از سوی انتشارات انقلاب اسلامی منتشر شده است.
به گزارش خبرآنلاین این کتاب شامل ۷۶ جلسه درس خارج فقه در سال تحصیلی ۸۷-۸۸ است. یکی از منابع آیت‌الله ای در مباحث غناء ، کتاب «غنا، موسیقی» به کوشش آقایان محسن صادقی و رضا مختاری بوده است.
آیین معرفی درسنامه‌ی «غناء و موسیقی» روز سه‌شنبه (۱ مرداد ۹۸) در دفتر مُؤسسه فرهنگی پژوهشی انقلاب اسلامی در شهر مقدس قم برگزار شد، به همین مناسبت بخش فقه و معارف پایگاه اطلاع‌رسانی
حجت‌الاسلام والمسلمین رضا مختاری به نکات مختلفی درباره این کتاب اشاره کرده است که خلاصه خبرآنلاین از این گفت وگو را در زیر می خوانید:
_ علاوه بر پیشینه‌ی تاریخی و مباحث علما، روایات زیادی به این موضوع پرداخته‌اند که اهمیت موضوع را می‌رساند، حدود ۳۰۰ روایت از امامان معصوم (عَلَیهِمُ السَّلامُ) در جوانب مختلف مسأله غناء و موسیقی وجود دارد و می‌دانید که مهم‌ترین منبع استنباط ما بعد از قرآن کریم، روایات معصومین است.
_ احادیث غناء و موسیقی را هم جمع‌آوری و تبویب کردیم و هم بحث سند روایات را بررسی مطرح کردیم. بعد که این کتاب «غنا، موسیقی» چاپ شد، خیلی از فقها ما را تشویق کردند از جمله آیت‌الله مظاهری، آیت‌الله خرازی و آیت‌الله جوادی. آیت‌الله خرازی گویا فرمودند که ۵۰ درصد کار فقیه در این کار انجام شده است.
درس فقه آیت‌الله جوادی وقتی به غناء و موسیقی رسید رسماً از همین کتاب استفاده می‌کردند. ولی در بسیاری از بحث‌های دیگر همان روش سنتی سابق در بحث فقها مطرح بود.
_ حضرت آیت‌الله ای وقتی مکاسب محرمه را شروع کردند، محور درس ایشان مکاسب شیخ انصاری بود. وقتی به این بحث رسیدند به جهت شدت ابتلای این موضوع، مکاسب شیخ انصاری را به عنوان محور بحث کنار گذاشتند و فرمودند که من وقتی این کتاب «غنا، موسیقی» را دیدم، دیدم که بدون مراجعه به این کتاب کامل نمی‌شود.
_ حضرت آیت‌الله ای وقتی به این بحث رسیدند به جای اینکه محور بحثشان را مکاسب محرمه شیخ قرار دهند، روایات غناء قرار دادند و فرمودند که ما روایات را دانه به دانه از روی این کتاب می‌خوانیم.
روایات را از روی کتاب خواندند و تمام روایات را از لحاظ سندی و متنی بررسی کردند، همچنین تحقیقات فقها را که در مجلدات دیگر کتاب بود به مناسبت بحث کردند، بعضی‌ها را قبول کردند و بعضی‌ها را رد کردند، بنابراین فقط به روایات اکتفا نشد.
_ یک نکته دیگر که ما سؤالات متعددی راجع به غناء جمع‌آوری کردیم که حضرت آیت‌الله ای فرمودند که خوب است ما دانه دانه این سؤالات را جواب بدهیم. تک تک سؤالات را خواندند و با توجه به مبنای خودشان جواب دادند.
_ آیت‌الله ای تمام روایات غناء را از لحاظ سندی و متنی بررسی کردند، همچنین تحقیقات فقها را به مناسبت بحث کردند، بعضی‌ها را قبول کردند و بعضی‌ها را رد کردند، بنابراین فقط به روایات اکتفا نشد.
ویژگی دیگر این است که آیت‌الله ای توجه به مباحث تاریخی غناء و موسیقی دارند که این خود در فهم درست و برداشت درست از روایات خیلی مؤثر است. کتاب اَبُوالفَرَج اصفهانی را یک دوره مطالعه کرده‌اند یا قسمتهای بیشتر را که لازم است تا از وضعیت صدر اسلام اطلاع یابند مطالعه کرده‌اند. بنی‌امیه و بنی‌عباس برای توجیه بعضی از کارهایشان بعضی از مطالب را به رسول خدا (صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِهِ وَ سَلّمَ) نسبت می‌دادند که معصومین (عَلَیهِمُ السَّلامُ) رد کردند، این مطلب ضمن همین احادیث غناء است که از امام معصوم (ع) پرسیدند و حضرت فرمودند: «کَذَبُوا» یا «کَذَبَ اِّندیقُ». توجه به نکته‌های تاریخی خیلی کمک می‌کند به برداشت صحیح از روایات و این را نباید غفلت کنیم. [حَدَّثَنَا أَحْمَدُ بْنُ زِيَادِ بْنِ جَعْفَرٍ اَلْهَمَدَانِيُّ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُ قَالَ حَدَّثَنَا عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ بْنِ هَاشِمٍ قَالَ حَدَّثَنَا اَلرَّيَّانُ بْنُ اَلصَّلْتِ قَالَ: سَأَلْتُ اَلرِّضَا عَلَيْهِ السَّلاَمُ يَوْماً بِخُرَاسَانَ فَقُلْتُ يَا سَيِّدِي إِنَّ إِبْرَاهِيمَ بْنَ هَاشِمٍ اَلْعَبَّاسِيَّ حَكَى عَنْكَ أَنَّكَ رَخَّصْتَ لَهُ فِي اِسْتِمَاعِ اَلْغِنَاءِ فَقَالَ كَذَبَ اَِّنْدِيقُ إِنَّمَا سَأَلَنِي عَنْ ذَلِكَ فَقُلْتُ لَهُ إِنَّ رَجُلاً سَأَلَ أَبَا جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عَنْ ذَلِكَ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ إِذَا مَيَّزَ اَللَّهُ بَيْنَ اَلْحَقِّ وَ اَلْبَاطِلِ فَأَيْنَ يَكُونُ اَلْغِنَاءُ فَقَالَ مَعَ اَلْبَاطِلِ فَقَالَ لَهُ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَدْ قَضَيْتَ . از رَيَّان بْن صَلْت روایت شده است كه گفت روزى در خراسان از حضرت رضا (عَلَیهِ السَّلامُ) سؤال كردم و عرض كردم يا سَيّدى ، هشام بن ابراهيم عبّاسى از شما روايت كرده است كه شما رُخصت و اجازه فرموده ای در گوش دادن بغناء . حضرت فرمود اين زنديق دروغ گفته است زيرا كه از من اين مسأله را سؤال كرد و گفتم مردى از حضرت باقر (عَلَیهِ السَّلامُ) اين مسأله را سؤال كرد آن جناب فرمود كه چون حقتعالى در روز قيامت ميان حق و باطل جدا كند غناء در كدام طرف می باشد ؟! عرض كرد در طرف باطل است . فرمود حكمش را خودت كردى . «عُيُون أَخبارُ الرِّضا (عَلَیهِ السَّلامُ) , جلد 2 , صفحه 14 ».]
_ نکته دیگر توجه به آرای فقها در زمینه‌ی غناء و موسیقی است، به استفتائاتی که از آیت‌الله خویی یا امام(رَحِمَه‌ُاللهُ) شده مراجعه کردند. در درس‌های خارج دیگر ندیده‌ایم که فقیهی بگوید استفتائات آیت‌الله خویی را ببینیم چه نظری دارد؟ ایشان استفتائات را هم معمولاً که استدلال در آن نیست و فقط خود فتوا است، مراجعه کردند.
_ خلاصه هر منبعی که به نوعی به فهمِ برتر کمک می‌کرد مراجعه شده است، مقصود اینکه غیر از رساله‌ها و احادیث که یک نگاه جامع داشته‌اند، استفتائات فقها را هم مورد بحث قرار داده‌اند و خیلی بحث روان و قابل فهم و روشن است و پیچیده نیست. میشود گفت هیچ درس غنایی در حوزه وجود نداشته که حدود ۷۰ جلسه طول کشیده باشد ، یک سال درسی است، حالا اگر هم بوده من به یاد ندارم. بی‌سابقه است که این مقدار به این بحث اهمیت داده بشود و خود این کتاب میشود یک منبع تحقیق برای درس‌های خارج بعدی که اساتید می‌خواهند درس بدهند، از این کتاب استفاده کنند و زوایای مُبهَمش حل میشود.
https://www.khabaronline.ir/news/1282694/%D8%AA%D9%84%D8%A7%D8%B4-%D8%A8%DB%8C-%D9%86%D8%B8%DB%8C%D8%B1-%D8%A2%DB%8C.
*************************************************